Grote thema's vanuit de programmabegroting 2022
Voor u liggen de jaarstukken over het jaar 2022 van de gemeente Hilversum. In deze jaarrekening leggen wij verantwoording af over de Programmabegroting 2022 ‘Werken aan herstel’. Daarin was het werken aan herstel na de coronacrisis de belangrijkste rode draad.
Het jaar 2022 was in meerdere opzichten een jaar van verandering.
Het was het jaar waarin de coronapandemie op zijn retour was en de daarvoor ingestelde crisismaatregelen werden losgelaten. We konden de goedwerkende Hilversumse taskforce Anderhalve meter opheffen; de samenwerkingstaskforce die in coronatijd samen met ondernemers en organisaties oplossingen en mogelijkheden bedachten voor activiteiten binnen de anderhalvemeter’-samenleving’. De maatschappij ging weer ‘open’, we gingen weer terug ‘naar het oude normaal’. Begrippen uit de coronaperiode die de zwaarte van de crisismaatregelen voor de samenleving typeerde.
Nu de crisis- en daarbij behorende steunmaatregelen werden teruggeschroefd, zou ook scherper duidelijk worden wat de maatschappelijke en economische effecten waren. Het werken aan herstel van de negatieve gevolgen van de coronacrisis voor een economisch en sociaal vitaal Hilversum, was daarom de rode draad van de begroting 2022.
2022 was ook het jaar waarin Hilversum na elf jaar afscheid nam van burgemeester Broertjes en onze huidige burgemeester verwelkomde. Het jaar waarin Nederland naar de stembus mocht voor de gemeenteraadsverkiezingen, waarna de huidige raad aantrad en de nieuwe raadsleden na een inwerkperiode veelbelovend van start gingen. Na een periode van coalitieonderhandelingen, presenteerden de coalitiepartijen op 1 juni hun coalitieakkoord ‘Hilversum koesteren’. Op 8 juni werd het nieuwe college geïnstalleerd en kon het van start met de nieuwe plannen die erop zijn gericht om volgende generaties ook van Hilversum te kunnen laten genieten.
‘Een nieuwe lente, een nieuw geluid’, zo zou Gorters dichtregel de bestuurlijke lente van 2022 kunnen typeren: een nieuwe burgemeester, een nieuwe raad en een nieuw college.
2022 was helaas vooral het jaar waarin Rusland op 24 februari Oekraïne binnenviel en een oorlog begon die duurt tot op de dag van vandaag. De effecten daarvan bleken na de coronacrisis opnieuw een grote maatschappelijke impact te hebben. Oekraïners sloegen op de vlucht, onder meer naar Hilversum. Er ontstond een energiecrisis en een stevige inflatie met directe gevolg voor onze inwoners en ondernemers.
En zo werd het tegen de verwachting in opnieuw een jaar waarin we voor nieuwe uitdagingen kwamen te staan.
Bij de start van het begrotingsjaar 2022 formuleerde het (vorige) college ambities die gericht waren op herstel van de gevolgen van de coronacrisis. De inzet was om een stevige basis te leggen voor een sociaal en economisch gezond Hilversum voor de lange termijn. Vanuit de zorgen over langdurige schade aan onze samenleving door de coronacrisis, zowel economisch als sociaal, werden de volgende ambities in de begroting 2022 geformuleerd:
- Versterken van sociale en onderwijskansen;
- Bevorderen en versterken van gezondheid;
- Inspelen op signalen rondom armoede en schulden;
- Vergroten van weerbaarheid en veerkracht;
- Werken aan werkgelegenheid;
- Ondersteunen van de lokale economie;
- Levendige stad op orde.
De gevolgen van de oorlog in Oekraïne, die bij het vaststellen van de begroting 2022 nog niet in beeld waren, hebben het belang van die ambities niet verminderd. De effecten van die oorlog op bijvoorbeeld de energieprijzen en kosten voor levensonderhoud, waren voor een deel van onze inwoners en ondernemers zodanig groot, dat ze hebben geleid tot extra inkomensregelingen. Naast de herstelambities, laten de effecten van de Oekraïneoorlog het belang van de energietransitie zien.
Voor de opvang van de gevluchte Oekraïners zijn we in Hilversum direct aan de slag gegaan. Het lukte om in korte tijd een opvanglocatie op de Heuvellaan in te richten voor 350 Oekraïense vluchtelingen en werd in hotels en Hilversumse gastgezinnen opvang mogelijk gemaakt. We regelden daarnaast ook de noodzakelijke ondersteunende maatregelen zoals inschrijving bij de gemeente, inkomensondersteuning, (medische) zorg, onderwijs, kinderopvang, dagbesteding en begeleiding naar de arbeidsmarkt. En na de noodoproep van de staatssecretaris over de onhoudbare situatie in aanmeldcentrum Ter Apel, kwam er in april ook een groep asielzoekers naar Hilversum die worden opgevangen door Gooiland Hotel i.s.m. het COA.
Onze leereffecten van de coronacrisis waren hierbij goed zichtbaar: flexibel en wendbaar opereren in nauwe samenwerking met onze partners in de stad, waardoor er snel resultaat was. De inzet van onze inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties was hierbij bewonderenswaardig.
De ambities vanuit ‘werken aan herstel’:
- Versterken van sociale en onderwijskansen
In de coronacrisis is extra zichtbaar geworden dat ontwikkelkansen voor kinderen niet gelijk zijn en dat deze ongelijkheid in de coronaperiode groter werd. Daarom streven we in Hilversum naar een goede start in het onderwijs, een passende plek voor ieder kind en jongere en zetten we ons in om een geslaagde door- en uitstroom van leerlingen te realiseren, zowel naar het vervolgonderwijs als naar de arbeidsmarkt.
We ondersteunen ouders in de eerste jaren van het jonge kind in positief ouderschap, waarvoor preventieve programma’s van Jeugd en Gezin worden ingezet, de voorleesexpres en andere programma’s gericht op het stimuleren van een talige en ontwikkelgerichte omgeving voor het kind. We faciliteren daarin ook met maatwerkplannen voor kinderen in groep 1 en 2 ter voorkoming en bestrijding van achterstanden in samenwerking met onderwijs, kinderopvang en Jeugd en Gezin.
Met onze partners van de kinderopvang, onderwijs en andere professionele partners die een rol hebben bij de ontwikkeling van kinderen, hebben we een start gemaakt om voor kinderen van 0-13 jaar een stevig en toegankelijk netwerk met een ontwikkelingsgericht aanbod rondom het kind te kunnen gaan bieden. Met het koppelen van een zorgconsulent aan iedere school, verstevigen we de zorg voor kinderen die dat nodig hebben zoveel mogelijk binnen hun school met een oplossingsgerichte aanpak.
De evaluatie en actualisatie van het Hilversumse onderwijsbeleid en de actualisatie van het Integraal Huisvestingsprogramma biedt de gemeente kansen om haar rol hierin te versterken.
We hebben in 2022 onderzoek gedaan naar het aanbod voor de aanpak van laaggeletterdheid bij volwassenen met als doel een extra en passend aanbod van taalonderwijs dat aan de voorwaarden voldoet te kunnen bieden. Omdat daaruit bleek dat de huidige partijen dat niet kunnen bieden, wordt hiervoor in 2023 een regionale aanbesteding gedaan.
In 2022 heeft het rijk de looptijd van de NPO-gelden met een schooljaar verlengd tot schooljaar 2024-2025, waardoor wij de middelen over een langere periode kunnen inzetten. Dat komt de duurzame opbrengst van onze inzet ten goede.
- Bevorderen en versterken van gezondheid
De gemeente zet in op het bevorderen van gezondheid en daarbij ligt de nadruk ligt op het gezond opgroeien van de jeugd. Daarom hebben we in regioverband een campagne gestart op het bevorderen van een rookvrije generatie en zetten we in op het voorkomen van alcoholmisbruik onder jongeren. We hebben de Jongeren Op Gezond Gewicht aanpak (JOGG).gecontinueerd. Jong en oud stimuleren we aan sport en beweging te doen door de inzet van de buurtsportcoaches in samenwerking met huisartsen.
Op basis van het in december vastgestelde programma Groen Hilversum 2040, maken we samen met inwoners en bedrijven Hilversum groener, zodat een gezonde, groene stad is voor iedereen.
- Inspelen op signalen rondom armoede en schulden
We hebben een passend aanbod gerealiseerd voor de schuldhulpverlening (preventie, vroegsignalering, oplossing en nazorg), zowel voor particulieren als zelfstandigen. Daarnaast ondersteunen we de Hilversumse gedupeerde ouders van de toeslagenaffaire, mede door uitvoering van de verzamelwet hersteloperatie toeslagen waarmee publieke schulden worden kwijtgescholden.
We hebben in 2022 de inkomensgrens voor de minimaregeling verduurzaming huishoudens en activering verhoogd van 120% tot 130% van het minimumloon.
- Vergroten van weerbaarheid en veerkracht
Hilversum streeft naar een samenleving waarin zoveel mogelijk inwoners naar eigen vermogen deelnemen aan onderwijs, werk, sport en cultuur. Daar waar nodig bieden wij een vangnet.
De coronacrisis heeft geleid tot meer instroom van inwoners in de Participatiewet. We verstrekken een inkomen wanneer men hier recht op heeft en bieden daar waar nodig aanvullende inkomensondersteuning. Samen met de inwoner gaan we op zoek naar oplossingen gericht op de eigen kracht. Niet iedereen kan op eigen kracht passende arbeid vinden om in eigen inkomen te voorzien. Daar waar nodig ondersteunen we mensen in hun ontwikkeling en het bemiddelen naar passende arbeid. Door het einde van de coronacrisis konden we onze werkzaamheden, zoals het begeleiden van inwoners naar dagbesteding of een andere vorm van meedoen aan de Hilversumse samenleving weer hervatten en volop uitvoeren. Daardoor zijn onze ambities gericht op arbeidsparticipatie in 2022 gerealiseerd. Dat geldt nog niet voor het begeleiden van mensen met een blijvende arbeidsbeperking naar een arbeidsplaats, op basis van de banenafspraak. We ontwikkelen die aanpak met werkgevers en binnen onze gemeentelijke organisatie.
Wanneer werk niet binnen de mogelijkheden ligt, bieden we mensen kansen door het opdoen van werkervaring (zoals vrijwilligerswerk). We leggen daar de verbinding tussen de participatiewet en de WMO.
We versterken de onderlinge betrokkenheid van inwoners in onze stad en we stimuleren de samenwerking tussen vrijwilligers en maatschappelijke organisaties. De samenwerking tussen maatschappelijke organisaties, zorgpartners en gemeente zijn we aan het verbeteren en versterken. Met de Begeleiding-in-de wijk-teams en een aanbod van algemene voorzieningen hebben we een vangnet gerealiseerd om zelfredzaamheid van inwoners en hun deelname aan de samenleving te stimuleren en zwaardere zorg te voorkomen waar mogelijk. We richten ons daarbij op alle doelgroepen van jong tot oud.
- Werken aan werkgelegenheid
Om te werken aan werkgelegenheid is verder ingezet op behoud, uitbreiding en ontwikkeling van aantrekkelijke formele (o.a. Arenapark, Media Park en bedrijventerreinen ZuidWest) en informele werklocaties (centrum, stationsgebied en Gijsbrecht van Amstelstraat). Met het opstellen van en starten met de realisatie van de gebiedsagenda Centrum en het faciliteren van de verduurzaming en verlevendiging van het Media Park tot een bruisende campuslocatie hebben we in 2022 daarop ingezet. Daarnaast voegen we functies toe op plekken waar dit passend is en bijdraagt aan een levendig en divers gebied.
Om verdere inzichten te krijgen in de ontwikkelingen van de Hilversumse economie is in 2022 voor het eerst de Monitor Economie Hilversum uitgegeven, waarin onder meer wordt ingegaan op werklocaties, leegstand en algemene economische ontwikkelingen, werkgelegenheid en maatschappelijke opgaven.
Voor de versterking van de regionale en Hilversumse economie, hebben we hebben in 2022 onze samenwerkingsverbanden met o.a. ROM Utrecht, Economic Board Utrecht, MRA en G40 voort kunnen zetten en verder geïntensiveerd. En met het MBO college Hilversum hebben we in 2022 een samenwerkingsagenda vastgesteld voor de versterking van onze regionale onderwijs-arbeidsmarktaansluiting.
- Ondersteunen van de lokale economie
In 2022 hebben we met Hilversum Marketing de campagne ‘Shop Lokaal’ opgezet om Hilversummers en bezoekers uit de regio te stimuleren om te winkelen en zo de lokale economie te stimuleren. Want naast economische effecten van de coronacrisis, drukte de hoge inflatie en de energiecrisis zwaar op de lokale ondernemers.
Voor de dienstverlening aan onze ondernemers hebben we het afgelopen jaar verder geïnvesteerd in onze online ondernemersdienstverlening en zijn we gestart met het uitbrengen van een online ondernemersnieuwsbrief.
- Levendige stad op orde
Na 2,5 jaar bouwen en de bijbehorende overlast voor omwonenden en andere Hilversummers, werd op 6 augustus de Alexiatunnel bij de Oosterengweg feestelijk geopend met een optocht door de voetgangers- en fietstunnel. Met de aanleg van de Alexiatunnel is een belangrijk verkeersknelpunt in Hilversum opgelost en is het voor automobilisten, fietsers en voetgangers veiliger geworden.
Omdat een bruisende binnenstad en een divers aanbod aan winkels van groot belang is voor een levendige stad, is in 2022 gestart met het opstellen van een gebiedsagenda Centrum. We zijn in gesprek gegaan met onder meer de bewoners en ondernemers van het centrum in verschillende bijeenkomsten en met een online participatieplatform. De aanpak is, mede op verzoek van de raad, geïntensiveerd met de uitbreiding van het participatietraject en de noodzakelijke versterking van de organisatiegraad in het centrum. Dat laatste is nodig om de agenda goed uit te kunnen voeren.
Met de vaststelling van het plan om de verhuizing van de bibliotheek naar de Kerkbrink mogelijk te maken, kan de nieuwe bibliotheek met een breed pallet van activiteiten een grote rol gaan spelen in het ontmoeten en verbinden van inwoners met elkaar. De vernieuwde bibliotheek wordt een voorloper op het gebied van Mediawijsheid en leesbevordering, en een innovatief aanbod in combinatie met partners uit de stad zoals Beeld & Geluid, Museum Hilversum, het onderwijs, en het medialandschap, dat kenmerkend is voor Hilversum als geheel.
We zijn in 2022 verder gegaan met de verduurzaming en verlevendiging van het Media Park. Met de mediasector hebben we innovatieagenda opgesteld met daarin een gezamenlijke toekomstvisie gericht op een bruisende mediacampus. Want met de vestiging van het MBO college Hilversum met ruim 1000 leerlingen op het Mediapark is het belangrijk een levendig gebied te creëren.
Voor een levendig Hilversum is het belangrijk dat Hilversummers zich veilig voelen. Hiervoor werken we zowel preventief, probleemoplossend en handhavend samen met politie, brandweer, Versa, woningcorporaties en vele andere partners. In 2022 hebben we de aanpak van jongerenoverlast met focus op preventie en de aanpak van overlast op straat geïntensiveerd evenals de aanpak van ondermijning, gericht op drugscriminaliteit en mensenhandel, witwassen, illegale prostitutie en misbruik van vastgoed. We doen dat samenlevingsgericht en participeren in wijkteams, zorgnetwerken en buurtoverleggen.
Met de start van het nieuwe culturele seizoen vond op zaterdag 27 augustus de eerste editie van festival OPEN035 plaats. Een festival voor jong en oud dat door de hele stad plaats vond en tot doel had cultuur laagdrempelig en bereikbaar te maken voor alle Hilversummers. Een ander belangrijk doel voor de Hilversumse kunst- en cultuurorganisaties was om na de coronacrisis en lockdowns, de stad cultureel nieuw leven in te blazen. Het festival bleek met zijn vele en gevarieerde activiteiten een groot succes.
Beschouwend
Wij hebben in juni 2022 ons coalitieakkoord ‘Hilversum koesteren’ gepresenteerd met stevige ambities om te investeren in Hilversum. De eerste resultaten ziet u in deze jaarrekening en in de voorjaarsnota die hierop volgt. De realiteit van vandaag is, dat we die ambities nastreven na een zware coronaperiode, direct gevolgd door de oorlog in Oekraïne met stevige effecten op de energieprijzen, inflatie en (inkomens)onzekerheid. En daarbij hebben we te maken met schaarste aan goed opgeleide vakmensen, stijgende kosten en ook voor onze gemeentelijke diensten een krappe arbeidsmarkt. En dat heeft voor veel van onze plannen maar ook voor reguliere uitvoering consequenties; alles wordt duurder en met enige regelmaat duurt het langer en wordt ons geduld op de proef gesteld. Desondanks houden we aan onze ambities vast en blijven wij resultaatgericht werken. Onze ambities gaan over duurzame investeringen om de problemen van vandaag en de nabije toekomst aan te pakken en daarom houden we vast aan onze in juni 2022 ingezette koers.